15. MÔ HÌNH GIA ĐÌNH ĐA THẾ HỆ TRONG XÃ HỘI TRUNG QUỐC THỜI CỔ ĐẠI
Từ khóa:
Gia đình đa thế hệ, Tông pháp, Hiếu đạo, Nho giáo, Ổn định xã hộiTóm tắt
Mô hình gia đình đa thế hệ cùng chung sống là nền tảng quan trọng của xã hội Trung Quốc cổ đại, phát triển từ thời Thương - Chu (1600 TCN - 256 TCN) đến thời Thanh (1644-1912). Gia đình lớn gồm nhiều thế hệ cùng sinh sống, gắn kết bởi hệ thống tông pháp, hiếu đạo và kinh tế nông nghiệp.
Thời Thương - Chu, gia đình đóng vai trò trung tâm trong tế lễ tổ tiên và duy trì quyền lực dòng họ. Thời Hán, Nho giáo củng cố mô hình này qua luật pháp và đạo đức, nhấn mạnh hiếu đạo. Thời Đường - Tống, mô hình gia đình gắn liền với thương mại và thủ công nghiệp, giúp tối ưu hóa lao động. Thời Minh - Thanh, tông pháp được nhà nước kiểm soát chặt chẽ, duy trì trật tự xã hội.
Gia đình đa thế hệ giúp ổn định kinh tế, truyền dạy đạo đức, nhưng cũng gặp thách thức như xung đột thế hệ, áp lực tài chính và bất bình đẳng giới. Dù vậy, mô hình này vẫn duy trì ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử Trung Quốc.
Tài liệu tham khảo
Zhao Dingxin: Nền tảng thể chế của xã hội Trung Quốc, Nhà xuất bản Đại học Bắc Kinh, 2015.
赵鼎新：《中国社会的制度基础》，北京大学出版社，2015年。
Qu Tongzu: Pháp luật Trung Quốc và xã hội Trung Quốc, Nhà xuất bản Trung Hoa, 2003.
瞿同祖：《中国法律与中国社会》，中华书局，2003年。
Fei Xiaotong: Nông thôn Trung Quốc, Nhà xuất bản Đại học Bắc Kinh, 2012.
费孝通：《乡土中国》，北京大学出版社，2012年。
Feng Erkang: Tổ chức gia đình Trung Quốc cổ đại và sự biến chuyển của nó, Nhà xuất bản Nhân dân Thượng Hải, 2010.
冯尔康：《中国古代家族组织及其变迁》，上海人民出版社，2010年。
Bai Shouyi (Chủ biên): Lịch sử tổng quát Trung Quốc, Tập 5, Nhà xuất bản Nhân dân Thượng Hải, 2003.
白寿彝（主编）：《中国通史》第五卷，上海人民出版社，2003年。
Yang Guoan: Xã hội tông tộc và văn hóa Trung Quốc, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, 2016.
杨国安：《宗族社会与中国文化》，社会科学文献出版社，2016年。
